Echte Salie - Biologisch - Gesneden
- Nederlandse naam: Salie
- Botanische naam: Salvia officinalis
- Andere naam: Echte Salie, Groene Salie, Lavendelbladsalie
- Plantdeel: bladeren
Let op! Salie kan insuline stimuleren. Gebruik geen etherische Salie olie tijdens zwangerschap of bij epilepsie. Gebruik ook geen Salie tijdens borstvoeding, omdat het de melk productie kan doen opdrogen. Salie mag niet (langdurig) in een hoge doses worden ingenomen. De in gerechten gebruikte hoeveelheden zijn wel veilig.
Eigenschappen: Manlijk, Planeet-Jupiter, Lucht, Godheden: Zeus, Jupiter. Maagd Maria, Onsterfelijkheid, Een Lang Leven, Wijsheid, Bescherming, Wensen, antiseptisch, antibacterieel, antischimmel.
Salie wordt al sinds de oudheid beschouwd als een heilig kruid, een reddend en beschermend kruid. De naam Salvia komt van het Latijnse woord "salvare" (redden). Verschillende Salvia soorten worden over de hele wereld al sinds duizenden jaren gebruikt. Ook vandaag nog gebruiken de Noord-Amerikaanse Indianen het om hun zweethutten uit te roken, te zuiveren en de communicatie met de goddelijke krachten te vergemakkelijken. Het verwijdert negatieve energie en wordt geassocieerd met wijsheid. In de Middeleeuwen werd salie gezien als een 'wondermiddel', een 'alles-genezer' en het werd gekweekt in kloostertuinen. Salie speelt ook een rol in islamitische rituelen, bij huwelijken, geboorten en als wierook.
Salie - Salvia officinalis
Salie komt oorspronkelijk uit de landen in de Balkan en rond de Middellandse Zee. Salie vindt men overal in Zuid Europa, tot op een hoogte van 800 meter en is vaak te zien in de tuinen van de Provence. Salie wordt nu overal gekweekt en komt zelden verwilderd voor.
Salie is een stevige halfheester die 30 tot 100 centimeter hoog wordt. De plant groeit in dichte bundels van vertakte, behaarde stengels. Salie is ook een mooie welriekende heester, populair bij bijen en toch vaak ondergewaardeerd als bloeiende tuinplant.
De bloemen zijn lichtpaars tot blauw met rechte bovenlip, in vier- tot tienbloemige schijnkransen. De witte en roze vormen komen minder vaak voor. De bloemen verschijnen op het oude hout. De plant bloeit van juni tot augustus met lipvormige bloemen en heeft een opgaande bloeiwijze.
De bladeren groeien in paren en zijn grijsgroen van kleur met vaak gele vlekken op de oude bladeren. Ze zijn dik, donzig en hebben een ovale vorm met opvallende nerven aan de onderkant van het blad. De bladeren ontwikkelen (bij aanraking) een sterke geur en hebben een wrange, warme smaak. Ook de gedroogde bladeren zijn uitermate aromatisch en pittig.
De stengel is vierkant en heeft een groene kleur met fijne haartjes. De plant verhout in het tweede jaar. Salie is een overblijvende en een redelijk winterharde, altijdgroene heester. De plant kan niet tegen strenge vorst. Het zaad van Salie is donkerbruin, eivormig en zeer klein.
Salie is naast een krachtige genezende plant ook een belangrijk keukenkruid. Het is een waardevol hulpmiddel bij de vertering van vette gerechten. De bladeren worden medicinaal toegepast.
Andere varianten
Het geslacht Salvia telt ca. 900 soorten die voorkomen in zowel tropische en subtropische gebieden als ook in de gematigde streken.
Veldsalie (Salvia pratensis)
In Nederland (Rivierendistrict) en België (voornamelijk Maasdal) komt alleen Veldsalie (Salvia pratensis) in het wild voor. Veldsalie is in Nederland tegenwoordig een beschermde plant. Veldsalie bloeit van mei tot juli met grote trossen vol prachtig helderblauwe bloemen. De plant wordt ongeveer 60 cm hoog.
Salvia divinorum
De Salvia divinorum is een cultivar van de Mazatec-indianen welke atypische hallucinaties veroorzaakt. De belangrijkste hallucinogene inhoudstof is het diterpeen salvinorine A. Deze stof bindt en activeert de kappa opioid receptor (KOR) in de hersenen, wat voor het hallucinogene effect zorgt.
Geschiedenis
Salie - Salvia officinalis - is inheems in de westelijke en zuidelijke Balkan waar hij groeit op de kale kalkrotsen. Via de Zwitserse en Franse kloostertuinen is Salie ook in Nederland terechtgekomen. Nu is het een cultuurplant en wordt in de zuidelijke landen op grote schaal gekweekt.
De naam Salvia, van het Latijnse Salvare (gezond zijn, genezen of redden), betekent "heilzaam kruid" en geeft zijn goede reputatie al weer.
Salie is van oudsher geprezen als versterkend middel. Door regelmatig Salie gebruik zou men langer leven. De kruidkundige Gerard schreef in 1597: "Salie is bij uitstek goed voor hoofd en hersenen, het maakt de zintuigen en het geheugen kwieker, versterkt de zenuwen, herstelt de gezondheid van lammen en geneest trillende ledematen".
Voor de wijzen uit de oudheid was het kweken van enkele salieplantjes in de tuin een garantie voor een lang leven en een goede gezondheid. Ook betekende een struik Salie in de tuin dat de vrouw des huizes de baas was.
In de zeventiende eeuw werd Salie door de Chinezen zo gewaardeerd dat Hollandse kooplieden drie kisten Chinese thee verhandelen tegen één kist Saliebladeren.
Voor de Romeinen was het een heilig kruid dat met enige ceremonie verzameld moest worden. De verzamelaar brengt een offer van brood en wijn, draagt een witte tuniek en is blootsvoets en gereinigd. Voor het oogsten werd geen ijzeren gereedschap gebruikt, een verstandige maatregel aangezien ijzerzouten onverenigbaar zijn met Salie.
Lang geleden gingen maagden op Midzomernacht in groepjes naar een park of tuin. Iedere maagd had een takje Salie bij zich en moest met deze Salie enkele rituele handelingen verrichten. Als alles goed verliep verscheen precies om middernacht de toekomstige echtgenoot voor de trouwlustige maagden.
In ons land werd Salie meegekookt in melk. Deze Saliemelk werd voor het naar bed gaan gedronken om lekker te kunnen slapen. Nog niet zo heel lang geleden was Saliemelk een heel bekende drank die in Veenendaal op Lampegietersavond gedronken werd. Op Lampegietersavond werden voor het eerst na de zomerperiode de straatlantaarns weer aangestoken. Dit volksfeest ging gepaard met een feest van lichtjes in pompoenen en het zingen van liederen. Aan het einde van de avond kreeg ieder een beker warme Saliemelk en kon heerlijk slapen.
Toepassing - Huishoudelijk
Leg gedroogde Salie bladeren tussen linnengoed om insecten te verjagen. De bladeren kunnen worden verbrand op houtskool of ze kunnen worden gekookt in water om een kamer te desinfecteren. Salierook verdrijft dieren- en kookluchtjes. Bewaar gedroogde salie op dezelfde plaats als je aardappelen, het verlengt de houdbaarheid van de aardappelen.
Toepassing - Cosmetisch
Gebruik het blad in gezichtsstoombaden en adstringerende reinigingslotion.
Wrijf het blad op de tanden om ze witter te laten worden. Het blad is ook te gebruiken bij mondspoelingen.
Door spoeling met sterke saliethee wordt (grijs) haar donkerder en steviger.
Toepassing - Magisch
Salie is manlijk van aard en verbonden de het element Lucht en de planeet Jupiter. Salie is heilig voor de Griekse Zeus en Romeinse Jupiter. Het is ook een symbool van de Maagd Maria.
Witte Salie (Salvia apiana) is heilig in veel Sjamanistische en Native American overtuigingen en wordt gebruikt om te smudgen en in andere ceremonies om te zuiveren. De meeste salie groeit als een gek, maar de meest gebruikte Salie in spirituele praktijken, de Witte Salie, groeit alleen in het Amerikaanse zuidwesten en wordt over-verzameld in het wild. De Witte Salie is moeilijk te kweken in gevangenschap en de wildpluk bedreigt het voortbestaan van de inheemse soort. Salvia officinalis (Echte Salie) of Salvia fruticosa (Griekse Salie) is een geschikte vervanger. Het werkt net zo goed en is inheems in Europa.
- Salie wordt gebruikt bij magisch werk voor onsterfelijkheid, levensduur, wijsheid, bescherming en het verlenen van wensen.
- Om het Boze Oog uit de weg te gaan kan men een kleine hoorn bij zich dragen gevuld met Salie.
- Er bestaan wat curieuze tuintips met betrekking tot Salie, zo zou het ongeluk brengen zelf Salie in de tuin te planten, dit zou men moeten overlaten aan een vreemde. Een andere tip is dat Salie altijd met andere planten moet staan, anders zou dit ongeluk brengen. Overigens houden padden ook van Salie.
- Salie wordt ook verondersteld om te helpen verdriet te verlichten na het overlijden van een dierbare. Brand Salie tijdens begrafenis- en herdenkingsplechtigheden om te helpen het verdriet van de rouwenden te verlichten.
- Om een wens te doen vervullen, schrijf je je wens op een blaadje salie en slaap drie nachten met dit blaadje onder je kussen. Begraaf vervolgens het blaadje.
- Voeg Salie toe aan mojozakjes om wijsheid te bevorderen en om verdriet te overwinnen.
Toepassing - Culinair
Tijdens de Middeleeuwen werd salie gebruikt om de smaak van ranzige vlees te maskeren. Misschien dat de antibacteriële werking de mensen ook beschermde zodat zij niet stierven aan het eten van ranzige vlees ... Salvia officinalis (Echte Salie) en Salia fruticosa (Griekse Salie) zijn geschikt voor gebruik in de keuken.
Enkele blaadjes bij vette gerechten vergemakkelijkt de spijsvertering. Salie past uitstekend bij alle varkens- en lamsvleesgerechten. Het is ook beroemd als vulling voor gevogelte, vooral gans. Het is geweldig in erwtensoep en vegetarische bonen gerechten.
Salie mengt goed met de smaken van balsamico azijn, basilicum, laurier, zwarte peper, roomkaas, knoflook, lavendel, citroen, champignons, uien, oregano, rozemarijn, tijm en rode wijn.
Salie is een uiterst belangrijk bestanddeel bij de bereiding van de beroemde Provençaalse "Aigo boulida". Een soep die dient om de vertering te vergemakkelijken van al wat daarna nog gegeten worden.
De bloemen van Salie zijn geschikt om in salades te versnipperen. Het blad is goed te combineren met andere sterke smaken. Het maken van Salieazijn en Salieboter is het proberen waard.
Recepten met Salie
Vulling van ui en salie
In Engeland werd op zondag het vlees voorzien van een vulling met Salie. De vulling moest de smaak en geur van slecht vlees verbergen en de spijsvertering bevorderen. De vulling is ook geschikt voor grote tomaten en paprika's en als zelfstandig gerecht.Ingrediënten.
Ingediënten:
- 1 gesnipperde kleine ui
- 1 dessertlepel salie (vers of gedroogd)
- 1 tl tijm en/ of rozemarijn
- 1 kop broodkruim
- 1 dessertlepel pijnboompitten of gehakte noten
- 1 dessertlepel haver
- 1 ei
- teen knoflook (indien gewenst)
- zout en peper naar smaak
Bereiding:
Meng alles, vul er groente of vleesgerechten mee, of bak op een ingevette bakplaat 20 minuten in hete oven.
Saliewijn
Je kunt Saliewijn bereiden door gedurende 10 dagen een twintigtal Salie bladeren te laten macereren in een zachte witte wijn.
Aardappelpuree met knoflook en salie
Ingrediënten:
- 400 gram aardappelen
- 3 teentjes knoflook
- 3 eetlepels olijfolie
- ½ theelepel zeer fijngehakte salie
- ½ deciliter zure room
- 1 theelepel mosterd
- 1 eetlepel fijngehakte peterselie
- zout naar smaak
Bereiding:
Schil de aardappelen en kook ze in 20 minuten gaar. Giet het vocht af.
Pel intussen de teentjes knoflook en snijd ze in zeer dunne plakjes.
Verhit de olie en bak de plakjes knoflook hierin goudbruin.
Voeg de salie toe en zet het vuur uit.
Stamp de warme aardappelen fijn en roer er de zure room, de mosterd, de peterselie en de olie met de gebakken knoflook en de salie door.
Breng de aardappelpuree met een snufje zout op smaak.
Asperges met Salie
Ingrediënten:
- 8 plakken filodeeg (diepvries)
- Bundeltje groene asperges
- 1 theelepel salie
- 2 eetlepels olijfolie
- 1 ei
- 12 plakjes gekookte ham
Bereiding (20 minuten):
(Filodeeg volgens de aanwijzing op de verpakking laten ontdooien).
Oven voorverwarmen op 200°C.
Snij de harde onder kant van de asperges en kook ze 2 minuten in water. Giet af en koel onder de koude kraan. Bestrooi de hamplakjes met salie.
Rol in elke plak ham 1 of 2 asperges.
Verdeel het filodeeg in repen, zo breed als de asperge-hamrolletjes.
Bestrijk het deeg met olie.
Klop het ei los.
Rol de hamrolletjes in een plakje filodeeg en bestrijken het met het losgeklopt ei.
Bak vervolgens in het midden van oven in ca. 15 minuten de rolletjes goudbruin.
Je kunt ze warm of koud serveren.
Toepassing - Geneeskrachtig
Als geneeskruid gebruikt men de bladen en soms de bloeiende toppen. Vanaf mei tot juni (net voordat bloesems komen) worden de bladeren en/ of takken van Salie verzameld en langzaam gedroogd bij een temperatuur van 35°C om de beste smaak te behouden en mufheid te voorkomen.
Van de vele Saliesoorten worden rode en groene salie medicinaal het meest gebruikt.
Salie heeft een sterke antiseptische werking (antibacterieel en antischimmel). Waterige en alcoholische aftreksels van de bladen worden voor spoelingen en gorgelen gebruikt bij mond-, tandvlees-, kaak- en amandelontstekingen. Een paar druppels etherische olie in zout water vormen een goed spoelmiddel voor (geïnfecteerde) wonden en zweren. Thee van Salie helpt tegen bloedend tandvlees en keelpijn. Salie zit ook in vele kruidentandpasta's.
Recept voor Gorgelwater
Overgiet 1 theelepel bladeren met ¼ liter kokend water en laat 20 minuten trekken. Filtreren en laten afkoelen.
Saliethee en Saliewijn kalmeren het zenuwstelsel en zijn goed bij een lage bloeddruk. Het bevordert de spijsvertering door bijvoorbeeld Saliethee na een (overdadige) maaltijd te nemen. Salie helpt ook bij een slechte eetlust en tegen winderigheid en kan helpen diarree te overwinnen.
Het blad bevat fyto-oestrogenen en kan daardoor worden gebruikt om een onregelmatige menstruatie en overgangsklachten te behandelen. Bij opvliegers en (nachtelijke) transpiratie werkt koude thee het best. Dosering 3 tot 6 maal daags een halve kop.
Salie vermindert hoesten en kou en helpt ter voorkoming van kou op de borst. Neem bij beginnende griep of verkoudheid dagelijks 3 tot 4 koppen Saliethee, eventueel met Goudsbloem. Neem bij chronische klachten dagelijks 2 koppen Saliethee.
Salie helpt ook tegen vermoeidheid voor of na een virusziekte. Een oud middel tegen pijnklachten is het dagelijks kauwen van drie verse bladeren.
Salie bladeren die enkele minuten in azijn hebben gesudderd, zijn goed als omslagen voor pijnlijke gewrichten en reumatische aandoeningen.
Salie kan insuline stimuleren en daarom kan een dagelijkse kopje thee nuttig zijn voor mensen met diabetes. Gebruik een of twee theelepels gedroogde blaadjes Salie op een kop kokend water.
Let op!
Gebruik geen etherische Salie olie tijdens zwangerschap of bij epilepsie. Gebruik ook geen Salie tijdens borstvoeding, omdat het de melk productie kan doen opdrogen. De in gerechten gebruikte hoeveelheden zijn wel veilig. Salie mag niet (langdurig) in een hoge doses worden ingenomen.
