Rozen blaadjes
- Nederlandse naam: Roos
- Botanische naam: Rosa
- Plantdeel: Bloemblaadjes
Eigenschappen: Roos is licht samentrekkend, licht diuretisch, windverdrijvend, bevat veel vitamine C. Bij spataderen, verkoudheid, scheurbuik, maagkramp. Rozenolie is geschikt voor digestief tonicum, vaattonicum, tonicum zenuwstelsel en als afrodisiasum. Rozenolie zorgt voor een jonge en rimpelloze huid.
Roos wordt veel gebruikt in Liefdes wierook en is essentieel in Arabische wierook. Zwarte thee laat zich goed aromatiseren met rozenblaadjes en is erg lekker.
Roos - Rosa
De botanische naam Rosa kan worden teruggeleid tot het Griekse woord 'rhódon'. Het geslacht Rosa telt ongeveer 100 wilde soorten en talloze gekweekte vormen. Het zijn winterharde, bladverliezende, half-groenblijvende struiken, die in de noordelijke gematigde streken groeien. De Apothekersroos (Rosa gallica) stamt af van de Zuid-Europese soort Rosa rubra (letterlijk: 'rode roos') en kreeg haar naam toen zij zich in de dertiende eeuw over Gallië verspreidde.
De bottels van alle wilde rozen bevatten veel vitamine C. Rosa gallica wordt ongeveer negentig centimeter hoog en heeft leerachtige bladen en zeer geurig, semi-dubbele roze of rode bloemen. De Rosa damascena heeft gebogen stekelige stelen en wordt meer dan twee meter hoog. Ze produceert trosje semi-dubbele, geurige roze bloemen. Geranoil, het belangrijkste bestanddeel van essentiële rozenolie, is ook te vinden in lavendel, geranium, citroengras en neroli.
Rozen zijn vermoedelijk afkomstig uit het Verre Oosten. In het oude Chinese Rijk kende men al Rozentuinen van een ongekende uitgestrektheid en de keizerlijke bibliotheek bevatte al meer dan 500 werken over de Rozenteelt. Al vijfduizend jaar geleden werd ze in Azië gecultiveerd en het aantal hedendaagse variëteiten is bijna ontelbaar. In de zevende eeuw voor Christus noemde de Griekse dichteres Sappho haar al de 'koningin der bloemen'.
Het verhaal gaat dat in de veertiende eeuw, ten tijde van de kruistochten, terugkerende edelen de Rosa damascena (de Roos van Damascus of Damascener Roos) meenamen naar West-Europa. Echter, al vele eeuwen voordat er aan kruistochten gedacht werd, was de Roos al in Frankrijk bekend. De Gladde Roos (Rosa laevigata) en de Rimpelroos of Japanse Bottelroos (Rosa rugosa) zijn van Oosterse oorsprong. In onze streken zijn o.a. de Hondsroos (Rosa canina), de Egelantier (Rosa rubiginosa), het Duinroosje (Rosa pimpinellifolia), de Bosroos (Rosa arvensis) en de Viltroos (Rosa villosa) inheems. Spaanse kolonisten namen in de zeventiende eeuw verwanten van de Egelantier mee naar Chili om er afscheidingen van te maken tegen de inheemse bevolking.
Voor medicinale doeleinden worden vooral de Rosa damascena en de Rosa rubiginosa gekweekt.
Rozen werden overal in de oudheid bij allerlei feesten en religieuzen plechtigheden massaal gebruikt, de Romeinen strooiden de blaadjes over de straat bij hun voornaamste feesten. De Romeinen versterkten de rode kant door de liefdesrozen te verbinden met wijn. Syrabieten waren onverzadigbaar. Bedden werden dagelijks van een dikke laag verse rozenbladeren voorzien. Inderdaad slapen op rozen. Salades, wijnen, parfums en zalven werden ermee bereid. Ook de Romeinen hielden van het goede leven. Ze sliepen erop, liepen erop, voedden zich ermee (rozenjam). Rozenbladen werden in een wijnbeker gedaan om dronkenschap te voorkomen. Ook werden tijdens feesten mensen met guirlandes van rozen omhangen als voorzorg. Rozenwijn en rozenparfum waren erg in trek. Bruiden kregen een krans van rozen op hun hoofd, evenals de vele beelden van de goden Cupido, Venus en Bacchus. De Romeinen tooiden hun helden met een hoofdband van rozen. Deze reden tijdens parades met hun strijdwagens over met rozen bestrooide paden.
Van de Romeinen hebben we een bijzonder gebruik overgenomen. Een witte roos gehangen boven een tafel tijdens een gastmaal betekende dat de gasten in vertrouwen konden praten. Geheimhouding was dan namelijk verplicht. Hiervan komt het woord 'subrosa' en de guirlandes van gips in de plafonds van oude huizen herinneren hier nog aan.
Romeinen maakten ook rozenbottelsiroop, rozenbladensiroop die als basis dienden voor pleisters, likkepotten. Dit werd gebruikt voor maag-, hart-, lever- en borstkwalen.
Dat de Koningin der Bloemen ook een belangrijke rol speelt bij begrafenisrituelen kan op het eerste gezicht misschien enige verwondering wekken, maar wordt ook wel begrijpelijk als men weet dat de Roos ook wordt verbonden aan de wederopstanding. De Oude Grieken en Romeinen hadden inderdaad de gewoonte om hun doden en hun graven te bestrooien met Rozen. Elke meimaand offerden de Romeinen, gerechten met Rozen aan de schimmen van de doden.
De Romeinen waren dol op rozen die ze kweekten in tuinen, gebruikten in gerechten, cosmetica, geneesmiddelen en die ze schilderden op fresco's. Ze zetten rozen neer bij het graf van overledenen als symbool van onsterfelijkheid. Er zijn inscripties gevonden waarin de gestorvene bidt dat zijn overblijfselen vruchtbare grond voor rozen en viooltjes mogen zijn. Tijdens de 'rosalia', een jaarlijks herdenkingsfeest rond de gestorvenen, strooiden nabestaanden rozen over de graven van hun geliefden.
Met de neergang van het Romeinse rijk sloeg de decadentie toe. De ooit krachtige symbolen boetten aan waarde in, zo gebeurde ook met de roos. Keizer Nero, die in de eerste eeuw leefde, strooide tijdens feesten rozenblaadjes over de gasten uit. Bij Napels bedekte hij er een heel strand mee. Schepen vol rozen liet hij uit Egypte komen om er zijn paleis mee te versieren en zijn lievelingstoetje was rozenpudding. Zo'n twee eeuwen later liet keizer Heliogabalus, ter ere van zijn inauguratie, de gasten zelfs driemaal overdekken met rozenblaadjes, waarna een aantal mensen bijna stikten.
Terwijl de Islamitische cultuur grote hoogte bereikte, begon de Romeinse invloed in West-Europa te tanen en diende de donkere middeleeuwen zich aan. De rozenteelt werd in verband gebracht met de heidense Romeinen en werd door de vroeg christelijke kerk niet aangemoedigd. In de vroege westerse literatuur is de roos een symbool van listigheid en bedrog. Maar de roos kon niet lang een slecht symbool blijven daar was ze te mooi voor. Ze kreeg een plaats in de christelijke cultus en werd als een mystieke bloem gebruikt in heel wat ceremonies, van geboorte tot begrafenis. De Roos werd als symbool voor liefde en puurheid in verband gebracht met de Heilige Maagd.
Toepassing - Magisch
Rozen worden al heel lang gebruikt in liefdesmengsels. De bloem wordt al eeuwenlang in verband gebracht met de liefde. Een kroon van Rozen kan gedragen worden tijdens het uitvoeren van liefdesrituelen. Ook kan men een enkele roos op een altaar plaatsen als een krachtige hulp bij liefdeszaken. Rozenwater kan worden toegevoegd aan liefdesbaden.
Rozenbottels aan een draad geregen en gedragen om liefde aan te trekken. Een thee van Rozenknopjes, gedronken voor het slapen, geeft voorspellende dromen. Om de romantische toekomst te kunnen ontdekken, namen vrouwen vroeger drie groene Rozenblaadjes en gaven ieder de naam van een geliefde. Degene die het langst groen bleef was de gelukkige.
Rozenblaadjes en –bottels worden gebruikt in genezende bezweringen en mengsels. Een doek doordrenkt van Rozenwater op de slapen zal hoofdpijn verdrijven. Rozenblaadjes door het huis gestrooid geven rust. Rozen in de tuin trekken elfen aan, ze zouden het best groeien als ze gestolen zijn.
Gedroogde rozenblaadjes wordt veel gebruikt in Liefdes wierook en zijn onmisbaar in Arabische wierook. Je verliest bij het branden de typische geur, maar het effect blijft. Rozenwierook brengt een warme, zachte atmosfeer.
Vijf blaadjes
Dat de roos zo'n mystieke betekenis kreeg, hangt ook samen met de bouw van haar bloem. De bloem van de enkelvoudige roos heeft vijf kroonbladeren, die net als de Lotus aan een wiel doet denken. Het patroon van de vijf bloemblaadjes die rond de bloembodem staan, verwijst bijvoorbeeld naar de onveranderlijk, terugkerende kringloop van de kosmos, die volgens Aristoteles uit vijf elementen (aarde, water, lucht, vuur, ether) bestaat en een herhaling is van periode. Bovendien ontluikt de Roos als de lente terug is en vandaar is ze ook symbool van de lente en van de eeuwige wedergeboorte en van de dood.
Daarom werd Hecate, de Godin van de Onderwereld en de Magie, vaak afgebeeld met een kroon van vijfbladige roosjes op haar hoofd.
In de alchemie hechtte men bijzondere betekenis aan het getal vijf, als 'quinta essentia', de 'vijfde essentie'. Deze 'steen der wijzen' moest het mogelijk maken onedele metalen in goud om te zetten of, in overdrachtelijke zin, het innerlijk van de mens te verheffen tot een spiritueler niveau. De alchemisten zagen de ontwikkeling van de plant als een beeld voor innerlijke groei.
Toepassing - Culinair
Rozenblaadjes-thee
• Ontspannened / Rustgevend
• Werkt positief op het gemoed
• Bloedsomloopstimulerend
Bereiding: Voor 1 kopje thee 1 koffielepel rozenblaadjes overgieten met kokend water en 2 minuten laten trekken.
Geitenkaasje met kruiden en rozenblaadjes (4 personen)
Dit heb je nodig:
2 el peterselie, 2 el bieslook, 3 el rozenblaadjes, 4 zachte geitenkaasjes, 3 tortilla's, olie, 1/2 kropje sla, 2 el olijfolie, 3 el frambozenazijn.
Bereidingswijze:
Meng de peterselie met de bieslook en de rozenblaadjes (fijngesneden). Rol de geitenkaasjes door dit mengsel en laat ze dan opstijven in de koelkast. Snij de tortilla's in reepjes en frituur ze in kokosolie. Laat ze uitlekken op keukenpapier en leg ze op 4 borden. Schik hierop de sla en de geitenkaasjes. Bedruppel met de olijfolie en frambozenazijn.
Toepassing - Geneeskrachtig en Cosmetisch
In de Middeleeuwen werden rozen voor medicinale doeleinden gekweekt en gebruikt tegen uiteenlopende kwalen als slapeloosheid, hoofd-, oor-, kiespijn en inwendige bloedingen. Van al die toepassingen zijn er in onze tijd met name twee overgebleven: rozenbottelolie voor de huid en de geurende etherische olie uit rozenbloemblaadjes in diverse toepassingen.
Tientallen kilo's rozenbloemblaadjes leveren slechts enkele grammen olie op. Daarom is rozenolie extreem duur. Toch is dit kostbare goed nog steeds in gebruik in de parfumindustrie (Grasse, Frankrijk) als een onvervangbare grondstof. Want kleine hoeveelheden ervan zijn al genoeg om de geur van een parfum te verfijnen. Het bijzondere van rozenolie is ook dat ze lang houdbaar is door de etherische oliën. Rozenolie heeft een licht-bedwelmend, rustgevend karakter
Roos is licht samentrekkend; licht diuretisch; windverdrijvend; bevat veel vitamine C; niergruis; spataderen; verkoudheid; scheurbuik; maagkramp. De rozenolie is geschikt voor digestief tonicum; vaattonicum; tonicum zenuwstelsel; afrodisiasum.
Rozenolie zorgt voor een jonge en rimpelloze huid. Ze is geschikt voor alle huidtypen. Als badolie is ze verfrissend en kalmerend.
