Middeleeuws Montfort

750 jaar historie in vogelvlucht

Kasteel Montfort werd rond 1260 gebouwd door Hendrik van Gelre, prins-bisschop van Luik, op een heuvelrug in het waterrijke Vlootbeekdal. Door deze ligging, het veelhoekige grondplan en dikke natuurstenen muren was het praktisch onneembaar. Na Hendriks dood in 1285 hoorde kasteel Montfort bij het graafschap Gelre. Graaf Reinoud I voltooide waarschijnlijk de hoofdtoren van het kasteel: de Grauwert. Deze heeft een ronde achterkant en een scherpe punt aan de voorzijde, destijds een bouwkundige noviteit. Reinouds oudste zoon sloot hem van 1320 tot z’n dood in 1326 in deze Grauwert op.

Onder Reinoud II groeide het belang van kasteel Montfort. Vanaf 1337 verbleef hij er regelmatig met zijn hofhouding. Dit stelde hogere eisen aan de woonvertrekken, die in 1342-1343 werden uitgebreid en vernieuwd. Tot het eind van de 15e eeuw deed Montfort nog regelmatig dienst als residentie van de landsheer. Verder woonde hier de drossaard, die met 27 man personeel zorgde voor de verdediging en het bestuur van het ambt Montfort, een bestuursdistrict van het Overkwartier van Gelre.

Door de opkomst van het kanon werd kasteel Montfort rond 1536 uitgebreid met vestingwerken. Dit kon echter niet verhinderen dat het ten tijde van de veldtocht van keizer Karel V in 1543 zwaar beschadigd werd en volledig uitbrandde. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog vervulde het kasteel nog een (bescheiden) militaire rol. In 1685-1686 werden de vestingwerken gesloopt en de grachten gedempt. Als laatste werd de Grauwert grotendeels opgeblazen. De resterende gebouwen bleven woning voor de drossaard, die aan de zuidzijde, aan de overzijde van de Huysdijk, een prachtig symmetrisch tuinencomplex liet aanleggen.

Kort na 1780 volgde ook de sloop van het woonkasteel, waarna een ruïne overbleef. Rond 1850 bouwde een Roermondse papierfabrikant op de noord-oostelijke torenvoet een achthoekig bakstenen buitenverblijf, als uitvalsbasis voor jachtpartijen. In de volksmond is dit torentje het Jachtslot gaan heten.

Het Jachtslot is in 2005-2006 gerestaureerd, waarna er een informatiecentrum voor bezoekers in is gerealiseerd rondom het thema ‘een kasteel en zijn landschap’. In 2011 werd een groot middeleeuws keldercomplex ontdekt, dat in 2015-2017 is gerestaureerd. Ook werd in deze jaren de kasteeltuin opnieuw aangelegd. Door deze restauraties is kasteel Montfort aan een nieuwe toekomst begonnen.