Vikingsleutel - Brons - 4,8 x 3,6 cm
Deze sleutel is een autentieke replica van een Vikingsleutel gevonden in Klyne Mose in Denemarken. Tegenwoordig maakt hij deel uit van de collectie van het Nationaal Museum in Kopenhagen. De sleutel is gemaakt in de Borrestijl. Het origineel dateert uit de 9de eeuw n.o.j.
Vikingsleutels komen relatief vaak voor in archeologische vondsten, omdat sleutels ten tijde van de Vikingen een onmisbaar onderdeel waren van dameskleding en statussymbool van getrouwde vrouwen en werden gezien als een symbool van hun positie.
Bij de Vikingsleutel wordt een leren koord van 1 m lang meegeleverd.
De betekenis van de sleutel
Getrouwde vrouwen hadden een zeer sterke positie in het voorchristelijke tijdperk en hadden vrijwel gelijke rechten als de mannen, en sleutels hielpen dit uit te drukken. Helaas verdwenen deze rechten en gelijkheid toen het christendom het overnam in Scandinavië.
Als een paar trouwde, kreeg de vrouw een set sleutels om haar nieuwe status te symboliseren - "gegeven aan slot en grendel", zoals het werd genoemd. De glanzende bronzen sleutels hingen in het volle zicht aan haar kleding, samen met een klein mesje of een schaar.
Sleutels komen voor in een reeks verschillende soorten, gemaakt van ijzer, brons of een combinatie. De meeste vondsten zijn bronzen of ijzeren sleutels met twee bochten, die werden gebruikt in het laatste Vikingtijdperk.
Maar de sleutel kan ook representeren wat hij doet. Dingen ontgrendelen.
Huisvrouwen als sleuteldragers?
De literatuur vertelt ons dat alle rijk getrouwde Viking-vrouwen sleutels bij zich droegen tussen hun persoonlijke spullen. De sleutel symboliseerde de status van de vrouw als huisvrouw en hoofd van het huishouden. Maar ... was dit werkelijk het geval?
Deze opvatting kan gedeeltelijk worden toegeschreven aan de sleutels die zijn gevonden in de graven van rijke Viking-vrouwen, evenals aan de juridische teksten die stellen dat de middeleeuwse huisvrouw het recht had op de sleutels van het huis. Archeologen vinden echter steeds meer sleutels, maar deze zijn niet noodzakelijkerwijze afkomstig uit graven. Dit geeft aan dat de verspreiding en het gebruik van sleutels relatief omvangrijk was.
Echter ... nadere bestudering van alle vrouwengraven uit de Vikingperiode laat zien dat sleutels die als grafgiften worden gevonden, eerder een zeldzaamheid dan alledaags zijn. Sleutels zijn slechts gevonden in ongeveer 5% van alle vrouwengraven. Nadere analyses laten zien dat sleutels worden gevonden in allerlei soorten graven ... behalve in die van de allerrijkste mensen. Daarnaast moet worden opgemerkt dat een aantal van de gevonden sleutels niet bruikbaar zou zijn geweest.
Als de sleutel niet kan worden geïnterpreteerd als een uitdrukking van de status van huisvrouw, wat geeft het dan aan?
Sleutels kunnen openen en sluiten. In overdrachtelijke zin kan een sleutel ook toegang geven van de ene fase naar de andere, bijvoorbeeld van kindertijd naar volwassenheid. Moeten vrouwen met sleutels worden gezien als bezitters van speciale krachten, die kunnen worden geopend en vervolgens weer gesloten? Bijvoorbeeld het vermogen om in de toekomst te kijken? Daarom zouden we vrouwen met sleutels misschien eerder als deskundige vrouwen dan als huisvrouwen moeten beschouwen.
Meer lezen over sleutels in de Vikingtijd? Lees dan Unlocking the Meaning of Keys in the Viking Age by Dr Roderick Dale, University of Nottingham
